Relacje

Nasze "słowostwory"- warsztaty językowo-plastyczne w bibliotece

„Kiedy Ci się znudzą klocki,
lalki, auta, dobranocki,
możesz bawić się czasami
i słowami.
Bez nożyczek i ekierki
powycinaj z nich literki
poprzekręcaj w nich sylaby - 
wszystko aby
sklecić z nich zabawne stwory
słowotwory, dziwotwory,
które będą Twoje własne.
Czy to jasne?”

Michał Rusinek  - "Jak przekręcać i przeklinać"

Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Łęcznej znalazła się w zaszczytnym gronie 45 bibliotek w kraju, które zakwalifikowały się do programu „DoMowy. Rodzinne historie o słowach”, realizowanego w ramach projektu Narodowego Centrum Kultury.

W dniu 12 lipca 2018 r. w Bibliotece przy ul. Bożnicznej 21 zostały zorganizowane rodzinne warsztaty językowo-plastyczne ” pn. „Nasze słowostwory”,  przygotowane w ramach tego programu.

Podczas spotkania przyglądaliśmy się słowom, szukaliśmy ich znaczenia , a także tworzyliśmy słownik domowy.

Zajęcia rozpoczęły się od zabawy integracyjnej, podczas której przybyli na spotkanie  mieli okazję poznać się bliżej, dowiedzieć się co lubią, czym się interesują.

Następnie uczestnicy warsztatów przyglądali  się słowom, tzw. „słowostworom” , odgadywali znaczenia wyrazów oraz słuchali głośnego czytania wierszy z książki Michała Rusinka  - "Jak przekręcać i przeklinać". 

Podczas zabawy „język pod lupą” odkrywali ilustracje (,balon, golf, klucz, kosz i wąż) dopasowując do nich karty z hasłami oraz dyskutując  o wielu znaczeniach poszczególnych słów.

Bawili się kostkami dydaktycznymi tworząc „wynalazki słowne”. Wśród wylosowanych słów znalazły się : zakluczownik, przydeszczownia i wiele innych dziwnych pojęć.  Mieli również okazję zapoznać się z książką C. Sobral pt. „Aciumpa”, która tematycznie idealnie pasowała do  zajęć.

W ramach warsztatu w bibliotece, rodziny pod kierunkiem bibliotekarki Barbary Wójcik, dzieliły się dziecięcymi "przekrętami" a następnie utrwaliły je tworząc prace plastyczne do swoich słowników domowych.  Pojawiły się: miauczek (kot), pach, pach (traktor), sansenol (salceson), jaja (wujek), okule (kule dla niepełnosprawnych), Maciuk (Maksio), joko-joko (huśtawka), dziabdzia (żaba), machochód/rum-brum (samochód).

Wspólna zabawa słowami pozwoliła stwierdzić, że nasz język jest bardzo bogaty i warto zapisywać rodzinne słowostwory”, ponieważ są wyjątkowe, bo własne  i dają wiele radości.

Efektem programu będzie ilustrowana publikacja elektroniczna z wybranymi słowami z warsztatów w bibliotekach.

Mamy nadzieję, że znajdą się w niej prace naszych uczestników!

Trzymamy kciuki!

W programie planujemy:

Rodzinne opowieści o słowotworach.

Tworzenie prac plastycznych. Odgadywanie znaczenia słów przedstawionych na obrazkach.

Stworzenie słowników rodzinnych.

Warsztaty „DoMowy. Rodzinne historie o słowach” odbyły się 18 czerwca 2018 r.; uczestnikami spotkania byli członkowie dziecięcego i młodzieżowego Dyskusyjnego Klubu Książki działającego przy naszej bibliotece.

Zajęcia rozpoczęły się od zabawy rodzinnymi, skrzydlatymi słowami, które funkcjonują od tak dawna wśród krewnych uczestników, że nie są oni w stanie uściślić, kiedy te wyrażenia się narodziły. Po rozszyfrowaniu znaczenia fifiułkowych pojęć ze scenariusza oraz z książki „Jak przekręcać i przeklinać” M. Rusinka, uczestnicy pochwalili się swoimi słówkami – pojawiły się: omadka (pomadka), kogutka (pobudka), kozia bródka (zupa kapuśniak), megła (mgła), putatat (pomidor) i kijanka (auto KIA).

Literowe puzzle wycięte z dwóch egzemplarzy wyrażenia „Słownik domowy” rozbudziły inwencję twórczą uczestników, okazało się, że w tym pojęciu znajdują się m.in. wyrazy: sowy, miły, nw, dom i kod.

Karty z ilustracjami: balon, golf, klucz, kosz i wąż sprowokowały dyskusję o wielu znaczeniach poszczególnych słów. Przy okazji padły jeszcze określania: babka (do jedzenia, kobieta, roślina), krówka (zwierzę, cukierek) oraz kot i kod – które, co prawda inaczej się pisze i co innego znaczą, ale brzmią podobnie.

„Wynalazki słowne” przyniosły uczestnikom wiele radości. Wśród nowych – wylosowanych – pojęć pojawiły się: przyrzepownik (znajdujący się obok zapięcia typu „rzep”; rosnący obok rzepy), polasownik (leśniczy), przyksiążkaownia (budynek znajdujący się obok biblioteki), przymotorownik (kosz przy motocyklu do przewożenia pasażerów), ponadlisarnia (kurnik znajdujący się na tyle wysoko, żeby lisy nie miały możliwości złożenia kurom wizyty), przylasanka (starsza pani, która mieszka przy lesie), zakotowy (ogon kota).

Kilkoro dzieci zdecydowało się przekazać swoje rysunki do słownika – Martyna Stelmasiewicz „Mleczną babkę”, która stanowi ilustrację próby interpretacji (sprzed lat), cóż taki zbitek słów „mleko” i „babka” mógłby oznaczać; Jakub Knap „Karakeny”, które powinny być krakenami, ale to zbyt łagodnie brzmiało; natomiast Katarzyna Szwaj „Przylesiankę” – panią, która mieszka przy lesie.

Zabawie nie oparły się też moderatorki DKK – Joanna Orzeszko (która namalowała „parówczaka” – kota, który domaga się pieszczot) i Urszula Panasiuk (która zilustrowała słówko „odchlewić” czyli posprzątać auto).

Naszym młodym poskramiaczom języka towarzyszyła Basia, urocza i pomysłowa bohaterka książki Z. Staneckiej i M. Oklejak „Basia. Wielka księga słów”, której interpretacje pojęć są zarówno zaskakujące, jak i zadziwiająco trafne. Nie obyło się również bez dinożarłów, pomindorków, chuligatorów, ja-grysów, wy-grysów, on-grysów i innych ciekawych stworzeń, zdarzeń, rzeczy i wydarzeń, które stanowią treść książki M. Rusinka „Jak przekręcać i przeklinać”. Natomiast „Pypcie na języku” (również autorstwa M. Rusinka) przypadły do gustu starszym uczestnikom spotkania.

Spotkanie poprowadziła Edyta Pietrzak, współpraca: moderatorki DKK: Joanna Orzeszko i Urszula Panasiuk.

Rodzinne SłowoStwory – DoMowy: Rodzinne historie o słowach” w ZSMS im. St. Marusarza w Zakopanem
W dniu 9.06.2018 r., kiedy zorganizowaliśmy w Zespole Szkół Mistrzostwa Sportowego im. Stanisława Marusarza w Zakopanem naszą pierwszą NOC BIBLIOTEK, w programie imprezy*, oprócz wielu innych atrakcji znalazły się warsztaty językowe dla dzieci i ich rodziców pt. Rodzinne SłowoStwory – DoMowy: Rodzinne historie o słowach”. Ponieważ materiały promocyjne (książeczki p. Rusinka) oferowane przez CEO jako pomoce dydaktyczne nie dotarły do nas na czas, do pracy z uczestnikami warsztatu wykorzystałam zaproponowany przez autorów akcji scenariusz (zmodyfikowany do potrzeb mojej grupy) oraz własne materiały.
W warsztatach wzięło udział ok. dziesięcioro dzieci w wieku 10-14 lat i czworo opiekunów. Na początku zajęć, po kilku ćwiczeniach integracyjnych, bawiliśmy się homonimami (zestaw zaproponowany w scenariuszu uczestnicy zajęć rozszerzyli o własne przykłady: pojawiły się hasła takie jak np. szpilka, zamek, irys, ucho…).
Potem urządziliśmy burzę mózgów – skąd w rodzinach biorą się nowe słowa? Dlaczego na stałe wpisują się do domowego słownika? Zanalizowaliśmy znaczenia przykładowych niezwyczajnych słów ze scenariusza (fafaczka, przysiędek) i krążących w mojej własnej rodzinie (wymyślona przez mojego brata „sukniczka” czy moją córkę „łychelka”), a żeby je przedstawić wizualnie, korzystaliśmy z kart obrazkowych, których na co dzień używam w pracy z dziećmi uczącymi się ze mną języka niemieckiego.
Potem uczestnicy warsztatów przedstawili własne rodzinne słowa, opowiedzieli/opisali ich pochodzenie (często wiązały się z tym zabawne historie), chętni narysowali lub stworzyli listy słówek do własnych domowych słowników. Największe uznanie zdobyło „drzewo kujaste” Liwii oraz „kolor łosiosiowy” Weroniki.
Kolejną część warsztatów stanowiła zabawa w tworzenie nowych wyrazów. Tu również skorzystałam z propozycji autorów, jednak nie zrobiłam z nich kostek do gry, a kolorowe puzzle - nasze zestawy zostały w ten sposób rozszerzone o nowe przykłady. Uczestnicy zostali podzieleni na grupy 2-3 osobowe i każda pracowała z jednym kompletem puzzli tworząc nowe wyrazy i ich definicje. Następnie na forum przedstawiliśmy efekty naszej pracy – wybraliśmy najśmieszniejsze wyrazy z każdej grupy, a były to:
Od/klucz/ownik – breloczek do kluczy
Pod/nos/acja – choroba nosa
U/język/alnia – nauka języka
U/deszcz/arnia – rynna
Na zakończenie warsztatów dzieci stworzyły gazetkę ze swoich prac, a do domu zabrały zaczątki swoich DoMowych słowników. Zaraz potem, na zakończenie NOCY BIBLIOTEK, obejrzeliśmy wspólnie film „Tarapaty”.
*Relację z NOCY BIBLIOTEK w ZSMS można znaleźć pod adresem:
https://nocbibliotek.org/content/biblioteka-zsms-w-zakopanem